Czym jest terapia systemowa? / #1 Artykuły o psychoterapii

Poznajcie nasz nowy cykl - Artykuły o Psychoterapii.
Będziemy przybliżać Wam różne aspekty związane z psychoterapią.
Artykuł otwierający traktuje o terapii systemowej.

Na czym polega podejście systemowe w psychoterapii?

Psychoterapia – z czym się kojarzy?

Bywa, że wyobrażenia na temat psychoterapii jako takiej, kończą się na obrazie zwierzającego się pacjenta i skrupulatnie notującego terapeuty, który stawia diagnozę i daje rozwiązania problemów. To wizja czasem mocno odbiegająca od rzeczywistości, bo zakłada, że wszystkie troski znikną, gdy tylko pacjent zmieni coś w sobie i tylko w sobie (choć w niektórych sytuacjach bywa to niezbędne).

Psychoterapia systemowa – poszerzenie perspektywy

Psychoterapia systemowa podchodzi szerzej, obejmuje swoim zasięgiem nie tylko pojedynczą osobę, ale też relacje między nią a innymi – obejmuje zatem cały system. I ten artykuł ma na celu nieco przybliżyć takie rozumienie psychoterapii.

Człowiek nie żyje w pustce

Pacjent – według głównego założenia psychologii systemowej – nie żyje w izolacji od innych, zawsze pozostaje w jakichś relacjach, czyli w systemach. Te relacje z innymi, nie pozostają bez wpływu zarówno na daną osobę, jak i na innych. W konsekwencji, podczas psychoterapii, nie da się analizować problemów i zachowania danej osoby bez uwzględniania na bieżąco całego systemu wpływów, całego spektrum relacji w otoczeniu, w którym funkcjonuje. Choć nurt psychoterapii systemowej często utożsamia się z terapią rodzinną, to bywa, że stosuje się go nie tylko przy pracy z całą rodziną (choć najczęściej), ale także w terapii par i terapii indywidualnej.

Odejście od przyczynowości liniowej

Kolejnym ważnym postulatem w teorii systemowej, jest porzucenie przyczynowości liniowej. Tutaj nie poszukuje się jednej odizolowanej przyczyny problemu ani jednej osoby odpowiedzialnej. Nie jest to możliwe, ponieważ zawsze jeden człowiek wpływa na innego. W rozumieniu psychologii systemowej, mamy do czynienia z przyczynowością kolistą – czyli A wpływa na B, następnie B ma swój wpływ na C, zaś C oddziałuje na A – i tak powstaje koło wpływów i zależności.

Stąd prowadzi prosta droga do głównej myśli psychologii systemowej – pomoc jest skuteczna i sensowna jedynie wtedy, gdy usprawniamy funkcjonowanie całego systemu. System wpływa na jednostkę tak samo, jak jednostka na niego.

Psychoterapia systemowa w praktyce

Powyższe założenia mają dość oczywiste przełożenie na praktykę psychologiczną. Skoro najważniejszym z nich jest przekonanie, że trudności zgłaszane przez klienta na terapii nie wynikają z niego, lecz z niesprawnego działania systemu, w którym żyje – to podczas terapii należy zająć się tym właśnie systemem jako całością.

Różne perspektywy w ramach systemu

W terapii systemowej uczestniczy cała rodzina (w miarę możliwości), nawet jeśli pierwotny problem dotyczył np. tylko dziecka i jego agresji wobec rówieśników. Na spotkaniach stosuje się pytania cyrkularne – zadawane po kolei każdemu uczestnikowi – co pozwala poznać wszystkie perspektywy i uświadomić sobie, że istnieją różnice w postrzeganiu sytuacji. To z kolei sprawia, że możliwe jest nabranie dystansu do swojej wersji wydarzeń. Spotkania często odbywają się co dwa tygodnie lub nawet rzadziej, dzięki czemu każdy z członków rodziny ma szansę przyjrzeć się nieco inaczej swojej codzienności i wprowadzać w życie nowe rozwiązania.

Efekty w ramach pracy systemowej

Jeśli system działa dobrze, wówczas pełne rozwinięcie potencjału każdego z członków systemu jest bardziej prawdopodobne. System nie ogranicza, nie uzależnia członków rodziny od siebie, sprawia, że nie stawiają sobie wzajemnie nierealnych wymagań. Jednak utrzymanie takiego stanu nie jest łatwe i wymaga od członków rodziny dużego zaangażowania. Pomocny jest fakt, że terapia systemowa nie skupia się na wadliwości, lecz na realnym wpływie i na możliwościach zmiany systemu – daje więcej szans na traktowanie siebie wzajemnie z szacunkiem i wyrozumiałością. Cały system i jego poszczególni członkowie mają możliwość świadomego rozwoju i budowania mocniejszych szczerych relacji.

Autor: Aneta Bartosiewicz

Cykl "Artykuły o Psychoterapii"
#1 "Na czym polega podejście systemowe w psychoterapii?"